Sikkelcelanemie kwam oorspronkelijk alleen voor in Afrika en India, maar is nu universeel geworden door volksverhuizingen. Sikkelcelziekte, ook bekend als sikkelcelanemie, is momenteel de meest voorkomende genetische ziekte in België, waaraan ongeveer 1 op de 2300 baby’s lijdt. Sikkelcelanemie komt vooral voor bij mensen van West-Indische, Afrikaanse en Mediterrane afkomst en komt vooral voor in steden waar de meeste risicogroepen wonen.
Waar gaat het allemaal om?
Sikkelcelanemie is een zeldzame ziekte die deel uitmaakt van de hemoglobinopathieën. Het is een autosomaal recessieve genetische ziekte.
Het is het gevolg van een enkelvoudige puntmutatie in het DNA van het gen dat codeert voor bèta-globine, dat zich op chromosoom 11 bevindt. Deze mutatie resulteert in de productie van een hemoglobine dat bekend staat als S voor Sickle.
De homozygote SS-vorm is het gevolg van de overdracht van een gemuteerd gen door beide ouders en is de meest voorkomende vorm, die verantwoordelijk is voor de ernstigste gevallen.
Proefpersonen die slechts één gemuteerd gen hebben gekregen, ontwikkelen de ziekte niet, maar ze kunnen de ziekte wel overdragen: ze zijn gezonde dragers.
Bij de heterozygote vorm dragen patiënten slechts één kopie van het gen dat codeert voor hemoglobine S, waarbij de tweede kopie een andere mutatie draagt (meestal een mutatie die leidt tot de productie van een ander abnormaal hemoglobine, bekend als C).
Welke klinische uitdrukking?
Als gevolg van deze mutaties hebben de rode bloedcellen een abnormale vorm en klonteren ze samen, wat pijnlijke episodes van vasculaire occlusie veroorzaakt. Herhaalde beroertes van voorbijgaande aard bij kinderen zijn bijzonder zorgwekkend. Deze rode bloedcellen worden ook sneller vernietigd dan andere rode bloedcellen, wat leidt tot chronische bloedarmoede. Tot slot is er een verhoogd risico op infectie.
Zorg vandaag en morgen
Wijdverspreide screening en vroegtijdige diagnose, in combinatie met de juiste therapeutische aanpak, hebben de levensverwachting van getroffen patiënten sterk verhoogd. Deze is nu meer dan 40 jaar, vergeleken met minder dan 20 jaar voor de jaren 1980. Maar er moet nog veel worden gedaan om het dagelijkse leven en de levenskwaliteit van patiënten te verbeteren.
Het doel is om een curatieve behandeling te bereiken met behulp van genoom-bewerkingsinstrumenten (zoals het CRISPR-Cas9-systeem) om de mutatie die verantwoordelijk is voor de ziekte direct te corrigeren. Dit is nu bereikt, nu de Europese Commissie op 13 februari voorwaardelijke toestemming heeft gegeven voor het in de handel brengen van CASGEVY® (exagamglogene autotemcel [exa-cel]), een gentherapie die wordt bewerkt met CRISPR/Cas9.
Een andere aanpak zou kunnen zijn om de productie van hemoglobine S te remmen en die van foetaal hemoglobine te herstellen, waarvan het gen normaal gesproken bij de geboorte wordt onderdrukt.
Wordt vervolgd;
