Terwijl we een vrij goed begrip hebben van de rol van slaapstoornissen in de ontwikkeling en instandhouding van psychiatrische stoornissen, hebben we nog steeds weinig idee van de rol van circadiane stoornissen en, bijgevolg, van de interacties tussen de twee soorten afwijkingen.
Daarom is dit algemene overzicht van de relatie tussen slaap, circadiane ritmes en geestelijke gezondheid zo interessant, opgesteld door een internationaal team waaronder Christina Schmidt uit Luik.
Deze review bevestigt dat slapeloosheid vaker voorkomt bij mensen die aan psychische stoornissen lijden dan in de algemene bevolking. Tijdens remissies, acute episodes en vooral bij het begin van een psychose heeft meer dan de helft van de mensen problemen met in slaap vallen en in slaap blijven. Ongeveer een kwart tot een derde van de mensen die aan stemmingsstoornissen lijden of psychose hebben last van zowel slapeloosheid als hypersomnié overdag.
Slaap-waak circadiane ritmestoornissen
De weinige onderzoeken naar slaap-waak circadiane ritmestoornissen suggereren dat 32% van de patiënten met een bipolaire stoornis later dan normaal in slaap valt en wakker wordt (vertraagd slaapfasesyndroom). Er zijn ook meldingen van verschuivingen in biologische processen zoals endogene cortisolritmes, die zeven uur eerder optreden tijdens manische episodes en vier tot vijf uur later tijdens de depressieve fase. Opgemerkt moet worden dat normalisatie kan worden gezien als een teken van een succesvolle behandeling.
De onderzoekers richtten zich op proefpersonen die leden aan psychiatrische stoornissen bij adolescenten en jongvolwassenen, de periodes in het leven waarin het risico op het ontwikkelen van psychische stoornissen het grootst is en verstoringen van de slaap en het circadiane ritme het meest waarschijnlijk zijn.
Op het gebied van slaap gaat de adolescentie gepaard met fysiologische en gedragsveranderingen (later opblijven, minder slapen tijdens de week en langer slapen in het weekend). Deze variabiliteit in slaapduur en -timing kan leiden tot een slechte afstemming tussen de biologische klok en het slaap-waakritme, waardoor het risico op slaapstoornissen en schadelijke effecten op de geestelijke gezondheid toeneemt, aldus de onderzoekers.
Genetica
We moeten echter ook wijzen op de rol van genetica (mensen met een genetische predispositie voor een verminderd verschil in activiteitsniveaus tussen de rust- en waakfase hebben meer kans op depressie, stemmingsinstabiliteit en neuroticisme), blootstelling aan licht (volgens bevolkingsonderzoeken wordt tijd die buiten wordt doorgebracht geassocieerd met een lagere kans op stemmingsstoornissen) en neuroplasticiteit (slaap speelt een sleutelrol in de manier waarop de hersenen nieuwe neuronale verbindingen vormen en emotionele herinneringen verwerken), die andere mogelijke factoren zijn bij verstoringen van de slaap en het circadiane ritme.
Concluderend benadrukken de onderzoekers de noodzaak om de bestaande kennis te heroverwegen en de slaap- en circadiane ritmefactoren die betrokken zijn bij de pathofysiologie en behandeling van stemmingsspectrumstoornissen, angst en psychose te integreren vanuit een transdiagnostisch perspectief dat de interactie tussen deze factoren erkent.
Een uitgebreid programma.
